Ένα από τα ερωτήματα προς ανάπτυξη του προηγούμενου άρθρου (Είναι τα
οικονομικά επιστήμη?) αφορά την συμβατική οικονομική θεωρία και την
μεθοδολογία που χρησιμοποιεί.
Έχουν γραφτεί κατά καιρούς πολλά άρθρα και κριτικές για το θεωρητικό και το εμπειρικό – τεχνικό σκέλος των συμβατικών οικονομικών. Στην προσπάθεια τους να αναπτύξουν μια θεωρία, οι επιστήμονες, ξεκινούν κάνοντας κάποιες υποθέσεις – παραδοχές πάνω στις οποίες στηρίζεται το θεωρητικό τους οικοδόμημα. Το ίδιο συμβαίνει και στα οικονομικά. Αυτό είναι λογικό, μέχρι ένα σημείο, διότι η πραγματικότητα αποτελεί ένα χαοτικό και πολύπλοκο διαδραστικό σύστημα. Το πρόβλημα με τα συμβατικά οικονομικά, ξεκινάει από τις υποθέσεις στις οποίες έχουν στηριχτεί. Η αναφορά σε αυτές τις υποθέσεις καθώς και η ανάλυση της μεθοδολογίας στο εμπειρικό κομμάτι της οικονομικής επιστήμης απαιτούν πολλές σελίδες και αναλύσεις και είναι κάτι που δεν θα εξηγηθεί στο παρόν άρθρο. Αντίθετα σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να παρουσιάσει μια πολύ γενική εικόνα της διδασκαλίας – εκμάθησης των οικονομικών στους "ναούς της γνώσης", τα πανεπιστήμια.
Το αποτέλεσμα των λανθασμένων υποθέσεων, είναι η δημιουργία θεωρητικών μοντέλων κλειστών οικονομικών συστημάτων, ασαφής μαθηματικοποίησης της συμπεριφοράς των ατόμων κλπ. Όλα αυτά φαντάζουν απροσδιόριστα (και πράγματι είναι) στον φοιτητή ο οποίος οφείλει να τα δεχτεί σαν θέσφατα και απαγορεύεται να τα κριτικάρει με το πρόσχημα ότι απλά δεν τα κατανοεί. Αυτό λοιπόν που συμβαίνει στα πανεπιστήμια, είναι να μαθαίνει ο φοιτητής το τι έχουν πει κάποιοι σημαντικοί οικονομολόγοι και μετά απλά να το αναπαράγει. Μαθαίνει αυτές τις θεωρίες σαν μοναδικές αλήθειες και διδάσκεται πώς να χρησιμοποιεί τα μαθηματικά και την στατιστική για να τις επιβεβαιώσει. Η κριτική, η έρευνα και η καινοτομία απαγορεύονται. Κατά συνέπεια, ή συνεχίζεις μέσα στο σύστημα αναμασώντας ήδη υπάρχουσα "γνώση" ή αποβάλλεσαι.
Έτσι, μετά από αρκετά χρόνια σπουδών, κάποιος που έχει τελειώσει οικονομικά, καταλήγει να μην έχει καταλάβει τον τρόπο λειτουργίας της πραγματικής οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σε μια δημόσια συζήτηση για οικονομικά θέματα, ενώ θα περίμενε κανείς να λάβουν μέρος οικονομολόγοι, αυτό που συμβαίνει τις περισσότερες φορές, είναι να μιλούν για τέτοια θέματα δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες, εργαζόμενοι, συνδικαλιστές κλπ. Οι θεωρητικοί επιστήμονες του κλάδου είτε δεν έχουν κάτι να πουν είτε περιορίζονται σε γενικότητες περιγράφοντας απλά το πρόβλημα. Ο άνθρωπος της αγοράς, της πιάτσας, ξέρει πολύ περισσότερα από τον οικονομολόγο!
Τελικό συμπέρασμα : Υπάρχει, στα οικονομικά, μια συνειδητή και συντονισμένη προσπάθεια προώθησης προβληματικής "γνώσης". Γιατί συμβαίνει αυτό? Από ποιους? Υπάρχουν συμφέροντα? Σε τι αποσκοπούν?
Έχουν γραφτεί κατά καιρούς πολλά άρθρα και κριτικές για το θεωρητικό και το εμπειρικό – τεχνικό σκέλος των συμβατικών οικονομικών. Στην προσπάθεια τους να αναπτύξουν μια θεωρία, οι επιστήμονες, ξεκινούν κάνοντας κάποιες υποθέσεις – παραδοχές πάνω στις οποίες στηρίζεται το θεωρητικό τους οικοδόμημα. Το ίδιο συμβαίνει και στα οικονομικά. Αυτό είναι λογικό, μέχρι ένα σημείο, διότι η πραγματικότητα αποτελεί ένα χαοτικό και πολύπλοκο διαδραστικό σύστημα. Το πρόβλημα με τα συμβατικά οικονομικά, ξεκινάει από τις υποθέσεις στις οποίες έχουν στηριχτεί. Η αναφορά σε αυτές τις υποθέσεις καθώς και η ανάλυση της μεθοδολογίας στο εμπειρικό κομμάτι της οικονομικής επιστήμης απαιτούν πολλές σελίδες και αναλύσεις και είναι κάτι που δεν θα εξηγηθεί στο παρόν άρθρο. Αντίθετα σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να παρουσιάσει μια πολύ γενική εικόνα της διδασκαλίας – εκμάθησης των οικονομικών στους "ναούς της γνώσης", τα πανεπιστήμια.
Το αποτέλεσμα των λανθασμένων υποθέσεων, είναι η δημιουργία θεωρητικών μοντέλων κλειστών οικονομικών συστημάτων, ασαφής μαθηματικοποίησης της συμπεριφοράς των ατόμων κλπ. Όλα αυτά φαντάζουν απροσδιόριστα (και πράγματι είναι) στον φοιτητή ο οποίος οφείλει να τα δεχτεί σαν θέσφατα και απαγορεύεται να τα κριτικάρει με το πρόσχημα ότι απλά δεν τα κατανοεί. Αυτό λοιπόν που συμβαίνει στα πανεπιστήμια, είναι να μαθαίνει ο φοιτητής το τι έχουν πει κάποιοι σημαντικοί οικονομολόγοι και μετά απλά να το αναπαράγει. Μαθαίνει αυτές τις θεωρίες σαν μοναδικές αλήθειες και διδάσκεται πώς να χρησιμοποιεί τα μαθηματικά και την στατιστική για να τις επιβεβαιώσει. Η κριτική, η έρευνα και η καινοτομία απαγορεύονται. Κατά συνέπεια, ή συνεχίζεις μέσα στο σύστημα αναμασώντας ήδη υπάρχουσα "γνώση" ή αποβάλλεσαι.
Έτσι, μετά από αρκετά χρόνια σπουδών, κάποιος που έχει τελειώσει οικονομικά, καταλήγει να μην έχει καταλάβει τον τρόπο λειτουργίας της πραγματικής οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σε μια δημόσια συζήτηση για οικονομικά θέματα, ενώ θα περίμενε κανείς να λάβουν μέρος οικονομολόγοι, αυτό που συμβαίνει τις περισσότερες φορές, είναι να μιλούν για τέτοια θέματα δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες, εργαζόμενοι, συνδικαλιστές κλπ. Οι θεωρητικοί επιστήμονες του κλάδου είτε δεν έχουν κάτι να πουν είτε περιορίζονται σε γενικότητες περιγράφοντας απλά το πρόβλημα. Ο άνθρωπος της αγοράς, της πιάτσας, ξέρει πολύ περισσότερα από τον οικονομολόγο!
Τελικό συμπέρασμα : Υπάρχει, στα οικονομικά, μια συνειδητή και συντονισμένη προσπάθεια προώθησης προβληματικής "γνώσης". Γιατί συμβαίνει αυτό? Από ποιους? Υπάρχουν συμφέροντα? Σε τι αποσκοπούν?